आनन्द लहरि SOUNDARYA LAHARI

आनन्द लहरि

SOUNDARYA LAHARI

आनन्द लहरि

SOUNDARYA LAHARI

भुमौस्खलित पादानाम् भूमिरेवा वलम्बनम् |

त्वयी जाता पराधानाम् त्वमेव शरणम् शिवे ||

शिवः शक्त्या युक्तो यदि भवति शक्तः प्रभवितुं

न चेदेवं देवो न खलु कुशलः स्पन्दितुमपि|

अतस्त्वाम् आराध्यां हरि-हर-विरिन्चादिभि रपि

प्रणन्तुं स्तोतुं वा कथ-मक्र्त पुण्यः प्रभवति|| 1 ||

तनीयांसुं पांसुं तव चरण पङ्केरुह-भवं

विरिञ्चिः सञ्चिन्वन् विरचयति लोका-नविकलम् |

वहत्येनं शौरिः कथमपि सहस्रेण शिरसां

हरः सङ्क्षुद्-यैनं भजति भसितोद्धूल नविधिम्|| 2 ||

अविद्याना-मन्त-स्तिमिर-मिहिर द्वीपनगरी

जडानां चैतन्य-स्तबक मकरन्द श्रुतिझरी |

दरिद्राणां चिन्तामणि गुणनिका जन्मजलधौ

निमग्नानां दंष्ट्रा मुररिपु वराहस्य भवति|| 3 ||

त्वदन्यः पाणिभया-मभयवरदो दैवतगणः

त्वमेका नैवासि प्रकटित-वरभीत्यभिनया |

भयात् त्रातुं दातुं फलमपि च वाञ्छासमधिकं

शरण्ये लोकानां तव हि चरणावेव निपुणौ || 4 ||

हरिस्त्वामारध्य प्रणत-जन-सौभाग्य-जननीं

पुरा नारी भूत्वा पुररिपुमपि क्षोभ मनयत् |

स्मरोऽपि त्वां नत्वा रतिनयन-लेह्येन वपुषा

मुनीनामप्यन्तः प्रभवति हि मोहाय महताम् || 5 ||

धनुः पौष्पं मौर्वी मधुकरमयी पञ्च विशिखाः

वसन्तः सामन्तो मलयमरु-दायोधन-रथः |

तथाप्येकः सर्वं हिमगिरिसुते कामपि कृपां

अपाङ्गात्ते लब्ध्वा जगदिद-मनङ्गो विजयते || 6 ||

क्वणत्काञ्ची-दामा करि कलभ कुम्भ-स्तननता

परिक्षीणा मध्ये परिणत शरच्चन्द्र-वदना |

धनुर्बाणान् पाशं सृणिमपि दधाना करतलैः

पुरस्ता दास्तां नः पुरमथितु राहो-पुरुषिका || 7 ||

सुधासिन्धोर्मध्ये सुरविट-पिवाटी-परिवृते

मणिद्वीपे नीपो-पवनवति चिन्तामणि गृहे |

शिवकारे मञ्चे परमशिव-पर्यङ्क निलयाम्

भजन्ति त्वां धन्याः कतिचन चिदानन्द-लहरीम् || 8 ||

महीं मूलाधारे कमपि मणिपूरे हुतवहं

स्थितं स्वधिष्टाने हृदि मरुत-माकाश-मुपरि |

मनोऽपि भ्रूमध्ये सकलमपि भित्वा कुलपथं

सहस्रारे पद्मे स हरहसि पत्या विहरसे || 9 ||

सुधाधारासारै-श्चरणयुगलान्त-र्विगलितैः

प्रपञ्चं सिन्ञ्न्ती पुनरपि रसाम्नाय-महसः|

अवाप्य स्वां भूमिं भुजगनिभ-मध्युष्ट-वलयं

स्वमात्मानं कृत्वा स्वपिषि कुलकुण्डे कुहरिणि || 10 ||

चतुर्भिः श्रीकण्ठैः शिवयुवतिभिः पञ्चभिपि

प्रभिन्नाभिः शम्भोर्नवभिरपि मूलप्रकृतिभिः |

चतुश्चत्वारिंशद्-वसुदल-कलाश्च्-त्रिवलय-

त्रिरेखभिः सार्धं तव शरणकोणाः परिणताः || 11 ||

त्वदीयं सौन्दर्यं तुहिनगिरिकन्ये तुलयितुं

कवीन्द्राः कल्पन्ते कथमपि विरिञ्चि-प्रभृतयः |

यदालोकौत्सुक्या-दमरललना यान्ति मनसा

तपोभिर्दुष्प्रापामपि गिरिश-सायुज्य-पदवीम् || 12 ||

नरं वर्षीयांसं नयनविरसं नर्मसु जडं

तवापाङ्गालोके पतित-मनुधावन्ति शतशः |

गलद्वेणीबन्धाः कुचकलश-विस्त्रिस्त-सिचया

हटात् त्रुट्यत्काञ्यो विगलित-दुकूला युवतयः || 13 ||

क्षितौ षट्पञ्चाशद्-द्विसमधिक-पञ्चाश-दुदके

हुतशे द्वाषष्टि-श्चतुरधिक-पञ्चाश-दनिले |

दिवि द्विः षट् त्रिंशन् मनसि च चतुःषष्टिरिति ये

मयूखा-स्तेषा-मप्युपरि तव पादाम्बुज-युगम् || 14 ||

शरज्ज्योत्स्ना शुद्धां शशियुत-जटाजूट-मकुटां

वर-त्रास-त्राण-स्फटिकघुटिका-पुस्तक-कराम् |

सकृन्न त्वा नत्वा कथमिव सतां सन्निदधते

मधु-क्षीर-द्राक्षा-मधुरिम-धुरीणाः फणितयः || 15 ||

कवीन्द्राणां चेतः कमलवन-बालातप-रुचिं

भजन्ते ये सन्तः कतिचिदरुणामेव भवतीम् |

विरिञ्चि-प्रेयस्या-स्तरुणतर-श्रृङ्गर लहरी-

गभीराभि-र्वाग्भिः र्विदधति सतां रञ्जनममी || 16 ||

सवित्रीभि-र्वाचां चशि-मणि शिला-भङ्ग रुचिभि-

र्वशिन्यद्याभि-स्त्वां सह जननि सञ्चिन्तयति यः |

स कर्ता काव्यानां भवति महतां भङ्गिरुचिभि-

र्वचोभि-र्वाग्देवी-वदन-कमलामोद मधुरैः || 17 ||

तनुच्छायाभिस्ते तरुण-तरणि-श्रीसरणिभि-

र्दिवं सर्वा-मुर्वी-मरुणिमनि मग्नां स्मरति यः |

भवन्त्यस्य त्रस्य-द्वनहरिण-शालीन-नयनाः

सहोर्वश्या वश्याः कति कति न गीर्वाण-गणिकाः || 18 ||

मुखं बिन्दुं कृत्वा कुचयुगमध-स्तस्य तदधो

हरार्धं ध्यायेद्यो हरमहिषि ते मन्मथकलाम् |

स सद्यः सङ्क्षोभं नयति वनिता इत्यतिलघु

त्रिलोकीमप्याशु भ्रमयति रवीन्दु-स्तनयुगाम् || 19 ||

किरन्ती-मङ्गेभ्यः किरण-निकुरुम्बमृतरसं

हृदि त्वा माधत्ते हिमकरशिला-मूर्तिमिव यः |

स सर्पाणां दर्पं शमयति शकुन्तधिप इव

ज्वरप्लुष्टान् दृष्ट्या सुखयति सुधाधारसिरया || 20 ||

तटिल्लेखा-तन्वीं तपन शशि वैश्वानर मयीं

निष्ण्णां षण्णामप्युपरि कमलानां तव कलां |

महापद्मातव्यां मृदित-मलमायेन मनसा

महान्तः पश्यन्तो दधति परमाह्लाद-लहरीम् || 21 ||

भवानि त्वं दासे मयि वितर दृष्टिं सकरुणां

इति स्तोतुं वाञ्छन् कथयति भवानि त्वमिति यः |

तदैव त्वं तस्मै दिशसि निजसायुज्य-पदवीं

मुकुन्द-ब्रम्हेन्द्र स्फुट मकुट नीराजितपदाम् || 22 ||

त्वया हृत्वा वामं वपु-रपरितृप्तेन मनसा

शरीरार्धं शम्भो-रपरमपि शङ्के हृतमभूत् |

यदेतत् त्वद्रूपं सकलमरुणाभं त्रिनयनं

कुचाभ्यामानम्रं कुटिल-शशिचूडाल-मकुटम् || 23 ||

जगत्सूते धाता हरिरवति रुद्रः क्षपयते

तिरस्कुर्व-न्नेतत् स्वमपि वपु-रीश-स्तिरयति |

सदा पूर्वः सर्वं तदिद मनुगृह्णाति च शिव-

स्तवाज्ञा मलम्ब्य क्षणचलितयो र्भ्रूलतिकयोः || 24 ||

त्रयाणां देवानां त्रिगुण-जनितानां तव शिवे

भवेत् पूजा पूजा तव चरणयो-र्या विरचिता |

तथा हि त्वत्पादोद्वहन-मणिपीठस्य निकटे

स्थिता ह्येते-शश्वन्मुकुलित करोत्तंस-मकुटाः || 25 ||

विरिञ्चिः पञ्चत्वं व्रजति हरिराप्नोति विरतिं

विनाशं कीनाशो भजति धनदो याति निधनम् |

वितन्द्री माहेन्द्री-विततिरपि संमीलित-दृशा

महासंहारेऽस्मिन् विहरति सति त्वत्पति रसौ || 26 ||

जपो जल्पः शिल्पं सकलमपि मुद्राविरचना

गतिः प्रादक्षिण्य-क्रमण-मशनाद्या हुति-विधिः |

प्रणामः संवेशः सुखमखिल-मात्मार्पण-दृशा

सपर्या पर्याय-स्तव भवतु यन्मे विलसितम् || 27 ||

सुधामप्यास्वाद्य प्रति-भय-जरमृत्यु-हरिणीं

विपद्यन्ते विश्वे विधि-शतमखाद्या दिविषदः |

करालं यत् क्ष्वेलं कबलितवतः कालकलना

न शम्भोस्तन्मूलं तव जननि ताटङ्क महिमा || 28 ||

किरीटं वैरिञ्चं परिहर पुरः कैटभभिदः

कठोरे कोठीरे स्कलसि जहि जम्भारि-मकुटम् |

प्रणम्रेष्वेतेषु प्रसभ-मुपयातस्य भवनं

भवस्यभ्युत्थाने तव परिजनोक्ति-र्विजयते || 29 ||

स्वदेहोद्भूताभि-र्घृणिभि-रणिमाद्याभि-रभितो

निषेव्ये नित्ये त्वा महमिति सदा भावयति यः |

किमाश्चर्यं तस्य त्रिनयन-समृद्धिं तृणयतो

महासंवर्ताग्नि-र्विरचयति नीराजनविधिं || 30 ||

चतुः-षष्टया तन्त्रैः सकल मतिसन्धाय भुवनं

स्थितस्तत्त्त-सिद्धि प्रसव परतन्त्रैः पशुपतिः |

पुनस्त्व-न्निर्बन्धा दखिल-पुरुषार्थैक घटना-

स्वतन्त्रं ते तन्त्रं क्षितितल मवातीतर-दिदम् || 31 ||

शिवः शक्तिः कामः क्षिति-रथ रविः शीतकिरणः

स्मरो हंसः शक्र-स्तदनु च परा-मार-हरयः |

अमी हृल्लेखाभि-स्तिसृभि-रवसानेषु घटिता

भजन्ते वर्णास्ते तव जननि नामावयवताम् || 32 ||

स्मरं योनिं लक्ष्मीं त्रितय-मिद-मादौ तव मनो

र्निधायैके नित्ये निरवधि-महाभोग-रसिकाः |

भजन्ति त्वां चिन्तामणि-गुणनिबद्धाक्ष-वलयाः

शिवाग्नौ जुह्वन्तः सुरभिघृत-धाराहुति-शतै || 33 ||

शरीरं त्वं शम्भोः शशि-मिहिर-वक्षोरुह-युगं

तवात्मानं मन्ये भगवति नवात्मान-मनघम् |

अतः शेषः शेषीत्यय-मुभय-साधारणतया

स्थितः सम्बन्धो वां समरस-परानन्द-परयोः || 34 ||

मनस्त्वं व्योम त्वं मरुदसि मरुत्सारथि-रसि

त्वमाप-स्त्वं भूमि-स्त्वयि परिणतायां न हि परम् |

त्वमेव स्वात्मानं परिण्मयितुं विश्व वपुषा

चिदानन्दाकारं शिवयुवति भावेन बिभृषे || 35 ||

तवाज्ञचक्रस्थं तपन-शशि कोटि-द्युतिधरं

परं शम्भु वन्दे परिमिलित-पार्श्वं परचिता |

यमाराध्यन् भक्त्या रवि शशि शुचीना-मविषये

निरालोके ऽलोके निवसति हि भालोक-भुवने || 36 ||

विशुद्धौ ते शुद्धस्फतिक विशदं व्योम-जनकं

शिवं सेवे देवीमपि शिवसमान-व्यवसिताम् |

ययोः कान्त्या यान्त्याः शशिकिरण्-सारूप्यसरणे

विधूतान्त-र्ध्वान्ता विलसति चकोरीव जगती || 37 ||

समुन्मीलत् संवित्कमल-मकरन्दैक-रसिकं

भजे हंसद्वन्द्वं किमपि महतां मानसचरं |

यदालापा-दष्टादश-गुणित-विद्यापरिणतिः

यदादत्ते दोषाद् गुण-मखिल-मद्भ्यः पय इव || 38 ||

तव स्वाधिष्ठाने हुतवह-मधिष्ठाय निरतं

तमीडे संवर्तं जननि महतीं तां च समयाम् |

यदालोके लोकान् दहति महसि क्रोध-कलिते

दयार्द्रा या दृष्टिः शिशिर-मुपचारं रचयति || 39 ||

तटित्वन्तं शक्त्या तिमिर-परिपन्थि-स्फुरणया

स्फुर-न्ना नरत्नाभरण-परिणद्धेन्द्र-धनुषम् |

तव श्यामं मेघं कमपि मणिपूरैक-शरणं

निषेवे वर्षन्तं-हरमिहिर-तप्तं त्रिभुवनम् || 40 ||

तवाधारे मूले सह समयया लास्यपरया

नवात्मान मन्ये नवरस-महाताण्डव-नटम् |

उभाभ्या मेताभ्या-मुदय-विधि मुद्दिश्य दयया

सनाथाभ्यां जज्ञे जनक जननीमत् जगदिदम् || 41 ||

द्वितीय भागः - सौन्दर्य लहरी

गतै-र्माणिक्यत्वं गगनमणिभिः सान्द्रघटितं

किरीटं ते हैमं हिमगिरिसुते कीतयति यः ||

स नीडेयच्छाया-च्छुरण-शकलं चन्द्र-शकलं

धनुः शौनासीरं किमिति न निबध्नाति धिषणां || 42 ||

धुनोतु ध्वान्तं न-स्तुलित-दलितेन्दीवर-वनं

घनस्निग्ध-श्लक्ष्णं चिकुर निकुरुम्बं तव शिवे |

यदीयं सौरभ्यं सहज-मुपलब्धुं सुमनसो

वसन्त्यस्मिन् मन्ये बलमथन वाटी-विटपिनाम् || 43 ||

तनोतु क्षेमं न-स्तव वदनसौन्दर्यलहरी

परीवाहस्रोतः-सरणिरिव सीमन्तसरणिः|

वहन्ती- सिन्दूरं प्रबलकबरी-भार-तिमिर

द्विषां बृन्दै-र्वन्दीकृतमेव नवीनार्क केरणम् || 44 ||

अरालै स्वाभाव्या-दलिकलभ-सश्रीभि रलकैः

परीतं ते वक्त्रं परिहसति पङ्केरुहरुचिम् |

दरस्मेरे यस्मिन् दशनरुचि किञ्जल्क-रुचिरे

सुगन्धौ माद्यन्ति स्मरदहन चक्षु-र्मधुलिहः || 45 ||

ललाटं लावण्य द्युति विमल-माभाति तव यत्

द्वितीयं तन्मन्ये मकुटघटितं चन्द्रशकलम् |

विपर्यास-न्यासा दुभयमपि सम्भूय च मिथः

सुधालेपस्यूतिः परिणमति राका-हिमकरः || 46 ||

भ्रुवौ भुग्ने किञ्चिद्भुवन-भय-भङ्गव्यसनिनि

त्वदीये नेत्राभ्यां मधुकर-रुचिभ्यां धृतगुणम् |

धनु र्मन्ये सव्येतरकर गृहीतं रतिपतेः

प्रकोष्टे मुष्टौ च स्थगयते निगूढान्तर-मुमे || 47 ||

अहः सूते सव्य तव नयन-मर्कात्मकतया

त्रियामां वामं ते सृजति रजनीनायकतया |

तृतीया ते दृष्टि-र्दरदलित-हेमाम्बुज-रुचिः

समाधत्ते सन्ध्यां दिवसर्-निशयो-रन्तरचरीम् || 48 ||

विशाला कल्याणी स्फुतरुचि-रयोध्या कुवलयैः

कृपाधाराधारा किमपि मधुराऽऽभोगवतिका |

अवन्ती दृष्टिस्ते बहुनगर-विस्तार-विजया

ध्रुवं तत्तन्नाम-व्यवहरण-योग्याविजयते || 49 ||

कवीनां सन्दर्भ-स्तबक-मकरन्दैक-रसिकं

कटाक्ष-व्याक्षेप-भ्रमरकलभौ कर्णयुगलम् |

अमुञ्च्न्तौ दृष्ट्वा तव नवरसास्वाद-तरलौ

असूया-संसर्गा-दलिकनयनं किञ्चिदरुणम् || 50 ||

शिवे शङ्गारार्द्रा तदितरजने कुत्सनपरा

सरोषा गङ्गायां गिरिशचरिते विस्मयवती |

हराहिभ्यो भीता सरसिरुह सौभाग्य-जननी

सखीषु स्मेरा ते मयि जननि दृष्टिः सकरुणा || 51 ||

गते कर्णाभ्यर्णं गरुत इव पक्ष्माणि दधती

पुरां भेत्तु-श्चित्तप्रशम-रस-विद्रावण फले |

इमे नेत्रे गोत्राधरपति-कुलोत्तंस-कलिके

तवाकर्णाकृष्ट स्मरशर-विलासं कलयतः|| 52 ||

विभक्त-त्रैवर्ण्यं व्यतिकरित-लीलाञ्जनतया

विभाति त्वन्नेत्र त्रितय मिद-मीशानदयिते |

पुनः स्रष्टुं देवान् द्रुहिण हरि-रुद्रानुपरतान्

रजः सत्वं वेभ्रत् तम इति गुणानां त्रयमिव || 53 ||

पवित्रीकर्तुं नः पशुपति-पराधीन-हृदये

दयामित्रै र्नेत्रै-ररुण-धवल-श्याम रुचिभिः |

नदः शोणो गङ्गा तपनतनयेति ध्रुवमुम्

त्रयाणां तीर्थाना-मुपनयसि सम्भेद-मनघम् || 54 ||

निमेषोन्मेषाभ्यां प्रलयमुदयं याति जगति

तवेत्याहुः सन्तो धरणिधर-राजन्यतनये |

त्वदुन्मेषाज्जातं जगदिद-मशेषं प्रलयतः

परेत्रातुं शंङ्के परिहृत-निमेषा-स्तव दृशः || 55 ||

तवापर्णे कर्णे जपनयन पैशुन्य चकिता

निलीयन्ते तोये नियत मनिमेषाः शफरिकाः |

इयं च श्री-र्बद्धच्छद\ऎम्दश् पुटकवाटं कुवलयं

जहाति प्रत्यूषे निशि च विघतय्य प्रविशति|| 56 ||

दृशा द्राघीयस्या दरदलित नीलोत्पल रुचा

दवीयांसं दीनं स्नपा कृपया मामपि शिवे |

अनेनायं धन्यो भवति न च ते हानिरियता

वने वा हर्म्ये वा समकर निपातो हिमकरः || 57 ||

अरालं ते पालीयुगल-मगराजन्यतनये

न केषा-माधत्ते कुसुमशर कोदण्ड-कुतुकम् |

तिरश्चीनो यत्र श्रवणपथ-मुल्ल्ङ्य्य विलसन्

अपाङ्ग व्यासङ्गो दिशति शरसन्धान धिषणाम् || 58 ||

स्फुरद्गण्डाभोग-प्रतिफलित ताट्ङ्क युगलं

चतुश्चक्रं मन्ये तव मुखमिदं मन्मथरथम् |

यमारुह्य द्रुह्य त्यवनिरथ मर्केन्दुचरणं

महावीरो मारः प्रमथपतये सज्जितवते || 59 ||

सरस्वत्याः सूक्ती-रमृतलहरी कौशलहरीः

पिब्नत्याः शर्वाणि श्रवण-चुलुकाभ्या-मविरलम् |

चमत्कारः-श्लाघाचलित-शिरसः कुण्डलगणो

झणत्करैस्तारैः प्रतिवचन-माचष्ट इव ते || 60 ||

असौ नासावंश-स्तुहिनगिरिवण्श-ध्वजपटि

त्वदीयो नेदीयः फलतु फल-मस्माकमुचितम् |

वहत्यन्तर्मुक्ताः शिशिरकर-निश्वास-गलितं

समृद्ध्या यत्तासां बहिरपि च मुक्तामणिधरः || 61 ||

प्रकृत्याऽऽरक्ताया-स्तव सुदति दन्दच्छदरुचेः

प्रवक्ष्ये सदृश्यं जनयतु फलं विद्रुमलता |

न बिम्बं तद्बिम्ब-प्रतिफलन-रागा-दरुणितं

तुलामध्रारोढुं कथमिव विलज्जेत कलया || 62 ||

स्मितज्योत्स्नाजालं तव वदनचन्द्रस्य पिबतां

चकोराणा-मासी-दतिरसतया चञ्चु-जडिमा |

अतस्ते शीतांशो-रमृतलहरी माम्लरुचयः

पिबन्ती स्वच्छन्दं निशि निशि भृशं काञ्जि कधिया || 63 ||

अविश्रान्तं पत्युर्गुणगण कथाम्रेडनजपा

जपापुष्पच्छाया तव जननि जिह्वा जयति सा |

यदग्रासीनायाः स्फटिकदृष-दच्छच्छविमयि

सरस्वत्या मूर्तिः परिणमति माणिक्यवपुषा || 64 ||

रणे जित्वा दैत्या नपहृत-शिरस्त्रैः कवचिभिः

निवृत्तै-श्चण्डांश-त्रिपुरहर-निर्माल्य-विमुखैः |

विशाखेन्द्रोपेन्द्रैः शशिविशद-कर्पूरशकला

विलीयन्ते मातस्तव वदनताम्बूल-कबलाः || 65 ||

विपञ्च्या गायन्ती विविध-मपदानं पशुपते-

स्त्वयारब्धे वक्तुं चलितशिरसा साधुवचने |

तदीयै-र्माधुर्यै-रपलपित-तन्त्रीकलरवां

निजां वीणां वाणीं निचुलयति चोलेन निभृतम् || 66 ||

करग्रेण स्पृष्टं तुहिनगिरिणा वत्सलतया

गिरिशेनो-दस्तं मुहुरधरपानाकुलतया |

करग्राह्यं शम्भोर्मुखमुकुरवृन्तं गिरिसुते

कथङ्करं ब्रूम-स्तव चुबुकमोपम्यरहितम् || 67 ||

भुजाश्लेषान्नित्यं पुरदमयितुः कन्टकवती

तव ग्रीवा धत्ते मुखकमलनाल-श्रियमियम् |

स्वतः श्वेता काला गरु बहुल-जम्बालमलिना

मृणालीलालित्यं वहति यदधो हारलतिका || 68 ||

गले रेखास्तिस्रो गति गमक गीतैक निपुणे

विवाह-व्यानद्ध-प्रगुणगुण-सङ्ख्या प्रतिभुवः |

विराजन्ते नानाविध-मधुर-रागाकर-भुवां

त्रयाणां ग्रामाणां स्थिति-नियम-सीमान इव ते || 69 ||

मृणाली-मृद्वीनां तव भुजलतानां चतसृणां

चतुर्भिः सौन्द्रयं सरसिजभवः स्तौति वदनैः |

नखेभ्यः सन्त्रस्यन् प्रथम-मथना दन्तकरिपोः

चतुर्णां शीर्षाणां सम-मभयहस्तार्पण-धिया || 70 ||

नखाना-मुद्योतै-र्नवनलिनरागं विहसतां

कराणां ते कान्तिं कथय कथयामः कथमुमे |

कयाचिद्वा साम्यं भजतु कलया हन्त कमलं

यदि क्रीडल्लक्ष्मी-चरणतल-लाक्षारस-चणम् || 71 ||

समं देवि स्कन्द द्विपिवदन पीतं स्तनयुगं

तवेदं नः खेदं हरतु सततं प्रस्नुत-मुखम् |

यदालोक्याशङ्काकुलित हृदयो हासजनकः

स्वकुम्भौ हेरम्बः परिमृशति हस्तेन झडिति || 72 ||

अमू ते वक्षोजा-वमृतरस-माणिक्य कुतुपौ

न सन्देहस्पन्दो नगपति पताके मनसि नः |

पिबन्तौ तौ यस्मा दविदित वधूसङ्ग रसिकौ

कुमारावद्यापि द्विरदवदन-क्रौञ्च्दलनौ || 73 ||

वहत्यम्ब स्त्म्बेरम-दनुज-कुम्भप्रकृतिभिः

समारब्धां मुक्तामणिभिरमलां हारलतिकाम् |

कुचाभोगो बिम्बाधर-रुचिभि-रन्तः शबलितां

प्रताप-व्यामिश्रां पुरदमयितुः कीर्तिमिव ते || 74 ||

तव स्तन्यं मन्ये धरणिधरकन्ये हृदयतः

पयः पारावारः परिवहति सारस्वतमिव |

दयावत्या दत्तं द्रविडशिशु-रास्वाद्य तव यत्

कवीनां प्रौढाना मजनि कमनीयः कवयिता || 75 ||

हरक्रोध-ज्वालावलिभि-रवलीढेन वपुषा

गभीरे ते नाभीसरसि कृतसङो मनसिजः |

समुत्तस्थौ तस्मा-दचलतनये धूमलतिका

जनस्तां जानीते तव जननि रोमावलिरिति || 76 ||

यदेतत्कालिन्दी-तनुतर-तरङ्गाकृति शिवे

कृशे मध्ये किञ्चिज्जननि तव यद्भाति सुधियाम् |

विमर्दा-दन्योन्यं कुचकलशयो-रन्तरगतं

तनूभूतं व्योम प्रविशदिव नाभिं कुहरिणीम् || 77 ||

स्थिरो गङ्गा वर्तः स्तनमुकुल-रोमावलि-लता

कलावालं कुण्डं कुसुमशर तेजो-हुतभुजः |

रते-र्लीलागारं किमपि तव नाभिर्गिरिसुते

बेलद्वारं सिद्धे-र्गिरिशनयनानां विजयते || 78 ||

निसर्ग-क्षीणस्य स्तनतट-भरेण क्लमजुषो

नमन्मूर्ते र्नारीतिलक शनकै-स्त्रुट्यत इव |

चिरं ते मध्यस्य त्रुटित तटिनी-तीर-तरुणा

समावस्था-स्थेम्नो भवतु कुशलं शैलतनये || 79 ||

कुचौ सद्यः स्विद्य-त्तटघटित-कूर्पासभिदुरौ

कषन्तौ-दौर्मूले कनककलशाभौ कलयता |

तव त्रातुं भङ्गादलमिति वलग्नं तनुभुवा

त्रिधा नद्ध्म् देवी त्रिवलि लवलीवल्लिभिरिव || 80 ||

गुरुत्वं विस्तारं क्षितिधरपतिः पार्वति निजात्

नितम्बा-दाच्छिद्य त्वयि हरण रूपेण निदधे |

अतस्ते विस्तीर्णो गुरुरयमशेषां वसुमतीं

नितम्ब-प्राग्भारः स्थगयति सघुत्वं नयति च || 81 ||

करीन्द्राणां शुण्डान्-कनककदली-काण्डपटलीं

उभाभ्यामूरुभ्या-मुभयमपि निर्जित्य भवति |

सुवृत्ताभ्यां पत्युः प्रणतिकठिनाभ्यां गिरिसुते

विधिज्ञे जानुभ्यां विबुध करिकुम्भ द्वयमसि || 82 ||

पराजेतुं रुद्रं द्विगुणशरगर्भौ गिरिसुते

निषङ्गौ जङ्घे ते विषमविशिखो बाढ-मकृत |

यदग्रे दृस्यन्ते दशशरफलाः पादयुगली

नखाग्रच्छन्मानः सुर मुकुट-शाणैक-निशिताः || 83 ||

श्रुतीनां मूर्धानो दधति तव यौ शेखरतया

ममाप्येतौ मातः शेरसि दयया देहि चरणौ |

ययओः पाद्यं पाथः पशुपति जटाजूट तटिनी

ययो-र्लाक्षा-लक्ष्मी-ररुण हरिचूडामणि रुचिः || 84 ||

नमो वाकं ब्रूमो नयन-रमणीयाय पदयोः

तवास्मै द्वन्द्वाय स्फुट-रुचि रसालक्तकवते |

असूयत्यत्यन्तं यदभिहननाय स्पृहयते

पशूना-मीशानः प्रमदवन-कङ्केलितरवे || 85 ||

मृषा कृत्वा गोत्रस्खलन-मथ वैलक्ष्यनमितं

ललाटे भर्तारं चरणकमले ताडयति ते |

चिरादन्तः शल्यं दहनकृत मुन्मूलितवता

तुलाकोटिक्वाणैः किलिकिलित मीशान रिपुणा || 86 ||

हिमानी हन्तव्यं हिमगिरिनिवासैक-चतुरौ

निशायां निद्राणं निशि-चरमभागे च विशदौ |

वरं लक्ष्मीपात्रं श्रिय-मतिसृहन्तो समयिनां

सरोजं त्वत्पादौ जननि जयत-श्चित्रमिह किम् || 87 ||

पदं ते कीर्तीनां प्रपदमपदं देवि विपदां

कथं नीतं सद्भिः कठिन-कमठी-कर्पर-तुलाम् |

कथं वा बाहुभ्या-मुपयमनकाले पुरभिदा

यदादाय न्यस्तं दृषदि दयमानेन मनसा || 88 ||

नखै-र्नाकस्त्रीणां करकमल-सङ्कोच-शशिभिः

तरूणां दिव्यानां हसत इव ते चण्डि चरणौ |

फलानि स्वःस्थेभ्यः किसलय-कराग्रेण ददतां

दरिद्रेभ्यो भद्रां श्रियमनिश-मह्नाय ददतौ || 89 ||

ददाने दीनेभ्यः श्रियमनिश-माशानुसदृशीं

अमन्दं सौन्दर्यं प्रकर-मकरन्दं विकिरति |

तवास्मिन् मन्दार-स्तबक-सुभगे यातु चरणे

निमज्जन् मज्जीवः करणचरणः ष्ट्चरणताम् || 90 ||

पदन्यास-क्रीडा परिचय-मिवारब्धु-मनसः

स्खलन्तस्ते खेलं भवनकलहंसा न जहति |

अतस्तेषां शिक्षां सुभगमणि-मञ्जीर-रणित-

च्छलादाचक्षाणं चरणकमलं चारुचरिते || 91 ||

गतास्ते मञ्चत्वं द्रुहिण हरि रुद्रेश्वर भृतः

शिवः स्वच्छ-च्छाया-घटित-कपट-प्रच्छदपटः |

त्वदीयानां भासां प्रतिफलन रागारुणतया

शरीरी शृङ्गारो रस इव दृशां दोग्धि कुतुकम् || 92 ||

अराला केशेषु प्रकृति सरला मन्दहसिते

शिरीषाभा चित्ते दृषदुपलशोभा कुचतटे |

भृशं तन्वी मध्ये पृथु-रुरसिजारोह विषये

जगत्त्रतुं शम्भो-र्जयति करुणा काचिदरुणा || 93 ||

कलङ्कः कस्तूरी रजनिकर बिम्बं जलमयं

कलाभिः कर्पूरै-र्मरकतकरण्डं निबिडितम् |

अतस्त्वद्भोगेन प्रतिदिनमिदं रिक्तकुहरं

विधि-र्भूयो भूयो निबिडयति नूनं तव कृते || 94 ||

पुरारन्ते-रन्तः पुरमसि तत-स्त्वचरणयोः

सपर्या-मर्यादा तरलकरणाना-मसुलभा |

तथा ह्येते नीताः शतमखमुखाः सिद्धिमतुलां

तव द्वारोपान्तः स्थितिभि-रणिमाद्याभि-रमराः || 95 ||

कलत्रं वैधात्रं कतिकति भजन्ते न कवयः

श्रियो देव्याः को वा न भवति पतिः कैरपि धनैः |

महादेवं हित्वा तव सति सतीना-मचरमे

कुचभ्या-मासङ्गः कुरवक-तरो-रप्यसुलभः || 96 ||

गिरामाहु-र्देवीं द्रुहिणगृहिणी-मागमविदो

हरेः पत्नीं पद्मां हरसहचरी-मद्रितनयाम् |

तुरीया कापि त्वं दुरधिगम-निस्सीम-महिमा

महामाया विश्वं भ्रमयसि परब्रह्ममहिषि || 97 ||

कदा काले मातः कथय कलितालक्तकरसं

पिबेयं विद्यार्थी तव चरण-निर्णेजनजलम् |

प्रकृत्या मूकानामपि च कविता0कारणतया

कदा धत्ते वाणीमुखकमल-ताम्बूल-रसताम् || 98 ||

सरस्वत्या लक्ष्म्या विधि हरि सपत्नो विहरते

रतेः पतिव्रत्यं शिथिलपति रम्येण वपुषा |

चिरं जीवन्नेव क्षपित-पशुपाश-व्यतिकरः

परानन्दाभिख्यं रसयति रसं त्वद्भजनवान् || 99 ||

प्रदीप ज्वालाभि-र्दिवसकर-नीराजनविधिः

सुधासूते-श्चन्द्रोपल-जललवै-रघ्यरचना |

स्वकीयैरम्भोभिः सलिल-निधि-सौहित्यकरणं

त्वदीयाभि-र्वाग्भि-स्तव जननि वाचां स्तुतिरियम् || 100 ||

सौन्दयलहरि मुख्यस्तोत्रं संवार्तदायकम् |

भगवद्पाद सन्क्लुप्तं पठेन् मुक्तौ भवेन्नरः ||

सौन्दर्यलहरि स्तोत्रं सम्पूर्णं